اساس عملکرد سیستم های سرمایشی تقریبا یکسان است و با چرخش مایع مبرد بین منبع سرد و گرم، تبادل حرارت و در نتیجه خنک کاری اتفاق می‌افتد. در کولر خودرو، گاز ابتدا در کمپرسور که نیروی خود را بواسطه تسمه دینام و از موتور دریافت میکند فشرده میکند و با فشار بالا به سمت کندانسور هدایت می‌شود. گاز با از دست دادن گرما در کندانسور تبدیل به مایع شده و در ادامه پس از عبور از لوله مویی و به دلیل کاهش چشمگیر فشار، حالت دو فازی به خود می‌گیرد.
فن کولر خودرو
فن الکتریکی کولر را می‌توان روی کندانسور و یا روی رادیاتور نصب کرد. اگر فن کندانسور کولر خودرو جلوتر از رادیاتور ماشین نصب شده باشد، در این حالت فن به گونه‌ای نصب می‌شود که هوا را از بیرون مکیده و روی سطح کندانسور می‌‌دمد. در صورتی که فن کندانسور در پشت کندانسور و در مقابل موتور نصب شود، هوا را از روی سطح کندانسور مکیده و به سمت موتور حرکت میدهد.
شرایط استفاده از فن الکتریکی کولر ماشین نسبت به شرایط به‌کارگیری آنها متفاوت است، در صورتی که یک سوئیچ فشار سه وضعیتی در سیستم وجود داشته باشد فن الکتریکی با افزایش و یا کاهش فشار قطع و وصل خواهد شد. در غیر این صورت فن به‌صورت دائم کار و همراه با استارت سیستم تهویه مطبوع وارد مدار می‌شود.
اواپراتور کولر ماشین
یکی دیگر از قطعات اصلی سیستم کولر ماشین اواپراتور است. اواپراتور مجموعه ای از قطعات است که وظیفه ایجاد برودت و کاهش گرمای هوای کابین خودرو را بر عهده دارد. یکی دیگر از وظایف مهم اواپراتور کولر خودرو جذب رطوبت از هوای داخل کابین می‌باشد.
جریان سریع هوای ایجاد شده توسط فن الکتریکی کولر با عبور از سطح کویل اواپراتور، برودت ایجاد شده توسط کویل را از طریق کانال ها و دریچه های هدایت هوا به داخل کابین اتومبیل انتقال میدهد. عمل ایجاد برودت توسط کویل اواپراتور باعث تقطیر رطوبت هوای داخل کابین گشته و قطرات آب ایجاد شده از طریق لوله مخصوصی به خارج از کابین اتومبیل منتقل می‌گردد.
سیستم کولر خودرو دارای دو سوئیچ کنترلی است که یکی از آنها زمانی که فشار گاز کم یا زیاد باشد، کمپرسور را از مدار خارج نموده و دیگری از ایجاد یخ در داخل محفظه اواپراتور جلوگیری می‌نماید. عدم کارکرد مناسب هریک از این دو سوئیچ می‌تواند باعث از کار افتادن کل سیستم کولر ماشین گردد.
کمپرسور کولر ماشین
کمپرسور کولر خودرو حرکت دهنده گاز مبرد در کولر خودرو می‌باشد. کمپرسور با گرداندن گاز در اجزاء سیستم درواقع شبیه به قلب مجموعه عمل می‌نماید. همچنین کمپرسور فشار و درنتیجه دمای گاز کم فشار خارج شده از اواپراتور را نیز افزایش میدهد. کمپرسور گاز مبرد را از اواپراتور به داخل کندانسور و سپس به کپسول خشک کننده و مجدداً به داخل اواپراتور انتقال میدهد.
کمپرسور کولر ماشین
شیر انبساط
شیر انبساط کولر تعیین کننده میزان صحیح گاز وارد شونده از کندانسور کولر ماشین به داخل اواپراتور از طریق یک فیلتر است. همچنین این قطعه فشار مبرد را به‌طور ناگهانی کاهش میدهد. هنگامی که کمپرسور شروع به کار می‌نماید، شیر انبساط کولر ماشین بازشده و مبرد مایع با عبور از صافی مربوط به ورودی مایع پرفشار به گاز پر فشار تبدیل می‌گردد.
رسیور درایر
رسیور درایر به عنوان منبع ذخیره گاز مبرد و جاذب رطوبت گاز عمل می‌نماید. معمولاً این قطعه دارای یک پرشر کنترل (مانوستات) ایمنی می‌باشد تا در مواقعی که فشار گاز از حد تعریف شده کمتر یا بیشتر شود، به طور خودکار جریان برق کمپرسور را قطع نماید. همچنین بر روی این قطعه، شیشه ای جهت رؤیت گاز وجود دارد. شیشه رؤیت به ما این امکان را میدهد تا بتوانیم گردش و میزان گاز موجود در سیستم را کنترل نماییم.
رادیاتور کولر ماشین
کندانسور یکی از اجزائی است که وظیفه تبادل حرارت را در سیستم کولر ماشین بر عهده دارد. کندانسور یا رادیاتور کولر خودرو گرمای جذب شده توسط اواپراتور از گاز مبرد داخل سیستم را به هوای محیط خارج از کابین اتومبیل انتقال میدهد.
رادیاتور کولر ماشین
سیم کشی کولر
وظیفه انتقال فرمان های اجزای مرتبط با مجموعه کولر خودرو و نیز برق رسانی به این اجزا بر عهده درخت سیم کولر می باشد. لازم به ذکر است در خودرو های جدید معمولاً تمام فرمان ها توسط ECU و به وسیله درخت سیم اصلی خودرو انتقال داده می‌شوند.
کلید کنترل فشار یا مانوستات
کلید کنترل فشار که معمولاً آن را مانوستات (MANOSTAT) می‌نامند، دارای دو وظیفه مهم می‌باشد. اول محافظت از اجزاء سیستم در برابر خرابی‌های ناشی از تغییرات فشار و دوم کنترل تغییرات فشار کندانسور. این سوییچ به سه نوع اصلی تقسیم می‌شود.
الف ـ کلید کنترل فشار پایین
ب ـ کلید کنترل فشار بالا
پ ـ کلید کنترل فشار سه مرحله
وظایف یک کلید فشار سه وضعیتی
کنترل فشار پایین
کنترل فشار بالا
کنترل کارکرد فن الکتریکی کندانسور
کلید فشار پایین در فشار 2.5 bar مدار کلاچ کمپرسور را قطع میکند.
کلید فشار بالا در فشار 27 bar تا 32 bar مدار کلاچ کمپرسور را قطع میکند.
فن الکتریکی کندانسور حدوداً در فشار 16 bar وارد مدار شده و در 12 bar از مدار خارج می‌شود.
وظیفه شلنگ ها در سیستم کولر خودرو
شلنگ ها در سیستم تهویه مطبوع خودرو وظیفه ایجاد ارتباط بین اجزاء مختلف سیستم را بر عهده دارد. به گونه ای که اجزاء سیستم بتوانند در تمام شرایط کاری، به‌خوبی انجام وظیفه کنند. این شلنگ ها به دلیل شرایط کاری خاص بایستی مطابق با استاندارد های بین المللی نظیر SAE ساخته می‌شوند.
لایه داخلی شلنگ کولر خودرو که از نفوذ مبرد جلوگیری میکند و ثبات فیزیکی و شیمیایی بسیار خوبی در دامنه 30- تا 120 درجه سانتیگراد دارد. قسمت میانی شلنگ که از یک سری الیاف بافته شده منسوج تشکیل شده است تا باعث افزایش مقاومت شلنگ در فشار‌هایی بالاتر از 175 atm شود. لایه بیرونی که از موادی با مقاومت بالا در برابر عدم نفوذ رطوبت ساخته شده است.
اتصالاتی که در اجزاء مختلف شلنگ ها بکار می‌روند متناسب با نحو اتصالات اجزای شلنگ به سایر قطعات سیستم کولر خودرو، انتخاب می‌شوند که بر همین اصل مهم‌ترین انواع آن، فیتینگهای اتصال سریع و فیتینگ های اورینگ دار می‌باشند.
این اصل مهم را همواره باید در نظر گرفت که اتصالات می‌بایست به‌راحتی و بسرعت قابل وصل باشند و در عین حال آب بندی خود را در تمام شرایط کاری حفظ کنند.
کلید A/C در کولر ماشین
سوئیچ A/C در سیستم کولر خودرو وظیفه خاموش و روشن نمودن کولر را بر عهده دارد که با شکل های متفاوت در خودرو های مختلف وجود دارد معمولاً یک LED وظیفه نمایش حالت روشن یا خاموش این سوئیچ را نمایش میدهد لازم به ذکر است در بعضی از خودرو های روز دنیا این قطعه حذف گردیده و سیستم تهویه همراه با روشن نمودن خودرو به حالت فعال درمی‌آید و فقط دما بایستی تنظیم گردد.
کلید AC در کولر ماشین
گاز کولر ماشین
گاز مورد استفاده در کولر خودرو از نوع R134 بوده و پس از مدتی مقدار آن کاهش می‌یابد و در واقع زمانیکه از شارژ کولر سخن می‌گوییم؛ همان پر کردن مخزن ماده خنک کننده است. شارژ کولر معمولا هر دو سال یکبار باید انجام شده و با توجه به آنکه مبردهای دیگری نیز در بازار هستند اطمینان حاصل نمایید که کولر شما، با همان گاز خود شارژ می‌شود چراکه ترکیب دو گاز متفاوت می‌تواند منجر به کاهش عملکرد کولر گردد.
گاز کولر ماشین
خواص گاز R134 برای شارژ گاز کولر ماشین
دما و فشار بحرانی مبرد، بالاتر از دما و فشار کاری سیستم
دمای انجماد پایین‌تر از نقطه انجماد کاری سیستم
گاز نباید اشتعال زا باشد، قابل انفجار نباشد و سمی نیز نباشد.
زیست محیطی، مضر نبودن برای لایه ازون
زیست محیطی، پتانسیل گلخانه‌ای
