یقینا هر یک از تجهیزات تهویه مطبوع مزایا و معایبی دارد. هیچ سیستمی کامل نیست و جوابگوی تمام نیاز ها نمی باشد و با توجه به تغییر کاربری و نوع استفاده و فاکتور های فراوان دیگر اقدام به انتخاب آن سیستم می کنیم. این مقاله به بررسی مزایای فن کویل و معایب فن کویل پرداخته است.
فن کویل چیست؟
فن کویل دستگاهی از سیستم تهویه مطبوع است که وظیفه آن تامین گرمایش و سرمایش ساختمان است. همان طور که از اسم آن پیداست، این دستگاه از دو بخش اصلی فن و کویل تشکیل شده است؛ آب گرم در تابستان و آب سرد در زمستان از داخل کویل های مسی یا آلومینیومی آن عبور می کند. به کمک یک فن هوا را از داخل کویل ها عبور داده و این هوا پس از عبور از داخل کویل ها تغییر دما داده و به کمک دریچه فن کویل به داخل واحد پرتاب می شود. این هوای مطبوع با هوای داخل اتاق تبادل حرارت داشته و دمای واحد را به اندازه دلخواه می رساند.
انواع فن کویل
سقفی توکار: این مدل فن کویل، در ساختمان ها رایج است و به دلیل توکار بودن فضای خانه را اشغال نمی کند.
سقفی روکار: روی سقف نصب می شود اما اجزای آن به صورت روکار و در معرض دید می باشد. امروزه از این مدل کمتر استفاده می شود .
زمینی: این مدل از فن کویل، در روی زمین نصب می شود. مشکل این نوع فن کویل این است که بخشی از فضای داخل ساختمان را اشغال می کند.
دیواری: این نوع فن کویل، روی دیوار نصب می شود. از نظر ظاهری چیزی شبیه به اسپلیت ها می باشد اما از نظر ساختاری کاملا متفاوت است.
کاستی: استفاده از این فن کویل بسیار رایج است و در داخل سقف به صورت توکار نصب می شود و به صورت عادی تنها یک دریچه در داخل ساختمان می شود و اجزای آن در داخل سقف کاذب است.
اجزای فن کویل به صورت کلی این شامل موارد زیر است.:
کویل: از جنس مس می باشد و فین هایی از جنس آلومینیوم آن را احاطه کرده است. آب سرد و یا گرم از داخل این کویل ها عبور می کند و تبادل حرارتی با هوا ایجاد می کند.
الکتروموتور: وظیفه چرخاندن فن یا بلوور هوا را دارد. این الکتروموتور معمولا سه دور می باشند.
بلوور: همان فن می باشد که وظیفه ایجاد جریان هوا افزایش انتقال حرارت را دارد.
فیلتر هوا: هوا را قبل از ورود به محیط فیلتر کرده و ذرات و غبار را جذب می کند.
شیر هواگیری: جهت هواگیری سیستم از آن استفاده می شود.
کلید سلکتوری: جهت تغییر سرعت موتور از آن استفاه می شود. معمولا سه دور کند، متوسط و تند را تنظیم می کند.
ترموستات: جهت تنظیم درجه حرارت فن کویل به صورت اتوماتیک از ترموستات استفاده می شود.
مزایای فن کویل
به طور کلی فن کویلها دارای مزایای زیادی هستند، از همین جهت است که استفاده از آن در داخل ساختمان ها رایج است و در بین کارفرمایان و مهندسان تاسیسات محبوب می باشد، چرا که می تواند طیف زیادی از کاربردها را پوشش دهد. در ادامه به بررسی هر یک از مزایای این تجهیز می پردازیم.
تفکیک مستقل بخش ها
یکی از مهمترین مزایای فن کویل نسبت سیستم هواساز، ایرواشر و کولر های آبی قابلیت کنترل آن در زون یا بخش می باشد. با توجه به زون بندی ساختمان، برای هر بخش می توان دما را به صورت جداگانه کنترل کرد. اگر به طور مثال در یک واحد مسکونی تعداد ۵ عدد فن کویل، وجود داشته باشد، هر کدام می تواند دمای متناسب خود را داشته باشد و هر کس در اتاق خودش دما را کنترل می کند. فن کویلها دارای سیستم کنترلی می باشند که به کمک آن می توان دمای هوا را تنظیم نموده و ترموستات دمای اتاق را اندازه گیری کرده و به دستگاه دستور قطع و وصل می دهد. همچنین دور موتور را نیز می توان به صورت جداگانه کنترل کرد.
توزیع دمای مناسب
توزیع دمای مناسب از دیگر مزایای فن کویل است. با توجه به اینکه این محصولات از نوع جریان اجباری می باشند و برای توزیع دما از فن استفاده می کنند به کمک ایجاد جریان باد، هوا را به تمام نقاط توزیع کرده و به سرعت دما را در بخش های مختلف اتاق کنترل می نماید. همچنین در هنگام طراحی می توان با توجه به کاربری ساختمان، محل درها و پنجره ها و نقشه ساختمان محل فن کویلها را طوری انتخاب کرد که بهترین توزیع دما را بر ساکنین داشته باشد.
سرمایشی و گرمایشی بودن فن کویل
از ویژگی ها بسیار مهم فن کویل ها این است که این تجهیز هم در تابستان و هم در زمستان کاربرد دارد. در زمستان آب گرم از بویلر موتورخانه وارد کویلها شده و فن پس از عبور از کویل ها باد گرم می زند و دمای واحد را بالا می برد. در تابستان نیز آب سرد از چیلر ها وارد کویل شده و به همان ترتیب قبل باد خنک می زند. برای تغییر سیستم در هنگام تغییر فصل، کافیست مسئول تعمیرات و نگهداری موتورخانه سیستم را به صورت کلی در داخل موتورخانه تغییر دهد تا در کل ساختمان این تغییر رخ دهد.
فن کویلها از جهت نوع لوله کشی به دو صورت ۲ لوله ای و ۴ لوله ای تقسیم می شوند. در مدل ۲ لوله ای کویل های سرمایشی و گرمایشی یکسان است و فن کویل ۴ لوله ای کویل های سرمایشی و گرمایشی به صورت جداگانه می باشد.
اجرای ساده تر و اشغال فضای کمتر زیر سقف
برای اجرای سیستم فن کویل، کافیست ۲ لوله آب رفت و برگشت به آن لوله کشی شود و بر خلاف سیستم های داکت اسپلیت و هواساز نیاز به کانال کشی ندارد، از این جهت هنگام اجرا، فضای کمتری را اشغال می کند و به این ترتیب مجریان سیستم های تاسیسات کار راحت تری را در پیش دارند، چرا که انتقال لوله کشی کردن در زیر سقف به مراتب ساده تر از کانال کشی کردن در زیر سقف است.
معایب فن کویل
در تاسیسات هیچی سیستمی کامل نیست و هر تجهیزی در کنار مزایای خود دارای معایبی نیز می باشد. شناخت کامل تجهیزات تهویه مطبوع به ما کمک می کند که آن را جایگاه مناسب خود انتخاب و استفاده کنیم. در ادامه به بررسی برخی از معایب فن کویل ها می پردازیم.
تعمیرات و نگهداری زیاد
تعمیرات و نگهداری زیاد از جمله معایب فن کویل ها است. تعداد فن کویلها در یک ساختمان بالا می باشد، بنابراین تعداد زیاد تجهیزات مکانیکی، تعداد خرابی ها را در ساختمان بالا می برد. فن کویلها دارای قطعات زیادی هستند که هر کدام احتمال فرسودگی و خراب شدن دارد، اما خبر خوب این است که تعمیر آنها پیچیدگی خاصی ندارد و تعمیر آنها نسبت به تجهیزات پیچیده موتورخانه آسان تر است.
کندانس در فصل تابستان
از معایب فن کویل کندانس آب در تابستان است. که در فصل تابستان کار می کنند، کویل های آن کندانس آب را به همراه دارند. زمانی که آب سرد از داخل کویل ها عبور می کند، روی لوله های کویل، قطرات آب ایجاد می شود که بایستی این قطرات از داخل فن کویل به فضای بیرون منتقل شود که در سیستم تاسیسات از لوله درین برای خروج آب استفاده می شود.
عدم تامین هوای تازه
فن کویل ها، هوای داخل اتاق را مطبوع کرده و مجددا همان هوا را به اتاق پرتاب می کنند. طبق استاندارد مقررات ملی طراحان می بایست هوای تازه ساختمان ها را برای ساکنین تامین کنند. هوای تازه علاوه بر اینکه اکسیژن داخل ساختمان را تامین می کند، باعث خارج کردن آلودگی ها می شود. بنابراین ساختمان های دارای سیستم معمولا نیاز به سیستم کمکی هوای تازه را دارند.
البته برخی فن کوئل ها دارای دریچه هوای تازه نیز می باشند که به وسیله آن می توان هوای تازه داخل اتاق را تامین نمود.
نتیجه گیری: کجا از فن کویل استفاده کنیم
به صورت کلی فن کویلها سیستم هایی هستند که امروزه بسیار پر طرفدار هستند. این که کجا می بایست از فن کویل استفاده کنیم بستگی به کاربری و شرایط ساختمان دارد و اینطور نیست که بتوان برای همه یک تجویز کرد، در درجه اول فن کویل ها را می توان در ساختمان هایی که تعداد بخش یا زون بالا دارند، استفاده کرد. به طور مثال ساختمان های مسکونی و اداری و تجاری گزینه های مناسبی هستند، اما برای مثال در محیط های صنعتی نمی توانیم از فن کویل استفاده کنیم چرا که محیط های صنعتی معمولا به صورت سوله و تک زون هستند و ارتفاع سقف زیاد است و استفاده از فن کویل، چندان مناسب نیست.
همچنین مکان هایی که مثل تالار عروسی، استخر ها و باشگاه های ورزشی و تمام مکان هایی که دارای ارتفاع سقف زیاد و مساحت بالا هستند مناسب نیست و برای محل هایی که به صورت واحد های جداگانه است مناسب است.
همچنین بهتر است فن کویلها را در ساختمان هایی به کار ببرند که دارای موتورخانه آب گرم و سیستم چیلر باشد، تا بتوان از فن کویل ها حداکثر استفاده را کرده و به صورت چهار فصل آن را روشن کرد.
